Հետք-ը զրուցել է Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղի բնակիչ 66-ամյա Վալերի Պողոսյանի հետ, ով 2020 թվականի հոկտեմբերի 27-ին, չհասցնելով դուրս գալ գյուղից, ադրբեջանցի զինծառայողների կողմից գերեվարվել էր։ Նա 2020 թ.-ի դեկտեմբերի 14-ին Հայաստան վերադարձած գերիների 44 հոգանոց խմբի մեջ էր։
Ավետարանոց գյուղը 2020 թվականի հոկտեմբերի 27-ին ամբողջությամբ անցել է ադրբեջանական վերահսկողության տակ, գյուղում մնացել էր 8 քաղաքացիական անձ, որոնցից 7-ը գերեվարվել է գյուղի տшրբեր հատվածներից, մեկին հաջողվել է փախչել; Բորիս Բաղդասարյանը գլխատվել է, նրա աճյունը ապրիլի 1-ին տարհանվել է։ Գերությունից վերադարձել են 3-ը, 1-ը գերության մեջ մահացել է, 2-ի ճակատագիրը մինչ օրս անհայտ է:
Հոկտեմբերի 27-ին գյուղում թեժ մարտեր են եղել, մի քանի ժամվա ընթացքում գյուղի բնակիչները արագ լքել են Ավետարանոցը, Վալերի Պողոսյանը գյուղի փողոցներից մեկում տեսել է սպանված Բորիս Բաղդասարյանի դին, հասկացել է, որ ադրբեջանցիներն արդեն գյուղում են: Վալերի Պողոսյանը գյուղի անտառներով որոշել է փախչել, դուրս գալ գյուղից, քանի որ տեսել է` գյուղում այլևս ոչ ոք չի մնացել: Նրա պատմելով` 100-150 մետր է մնացել գյուղից դուրս գալուն, երբ ադրբեջանցիները նրան նկատել, շրջապատել են ու գերի վերցրել:
«Գնում էի, հետ-հետ նայում, որ տեսնեմ, հո հետևիցս մարդ չկա, մեկ էլ մի պահ հետ նայեցի, տեսա մեկը հետևում ավտոմատով կանգնած է, ասեցի վերջ, շուռ եկա, որ փախչեմ, մի 5 մետր վազեցի, տեսա առջևիցս էլ մի քանի հոգի կա, վերջ էլ փախչելու տեղ չկա, ասեցի լավ, խփի, խփում ես, խփի, ավելի լավ ա խփեր, քան գերի ընկնեի»,- պատմում է նա:
Նա պատմում է, որ գյուղի վերևում էլ տեղակայված է եղել ադրբեջանական բազան: Ադրբեջանցիները ասել են, որ կանանց, ծերերին ու երեխաներին չեն վնասում, ու Վալերին պիտի գնա իրենց հետ:
Այդ գիշեր նրան տարել են անտառ, նա մնացել է Ավետարանոց գյուղի անտառներում այնտեղ տեսել է նաև համագյուղացիներ Մաքսիմ Գրիգորյանին և Կարեն Պետրոսյանին:
Նրանց աչքերը կապված են եղել, ասում է, որ համագյուղացիների հետ խոսել գրեթե չի ստացվել, ադրբեջանցիները զգուշացրել են, որ եթե հայերեն ինչ-որ բան խոսեն, կգնդակահարեն:
Հաջորդ օրը, երբ նրանց տարել են մեքենա նստեցնելու, Կարենի ոտքերը ջղաձգված են եղել ու չի կարողացել քայլել, Վալերին ու Մաքսիմը նրան գրկած են տարել: Ադրբեջանցիներն ասել են, որ ուզում են սպանել Կարենին, քանի որ քայլել չի կարողացել ու հետևաբար նրանք դանդաղ են շարժվել, Վալերին խնդրել է չկրակել: Ադրբեջանական «Ուրալ»-ի մոտ նրանք հանդիպել են մյուս համագյուղացիներին` Սեդրակ Պետրոսյանին, Արեգա Շահգելդյանին ու նրա ամուսնուն՝ Էդուարդ Շահգելդյանին: Ասում է` թեև այդ ժամանակ աչքերը փակ են եղել` ձայներից ճանաչել է նրանց:
Մեքենայում անընդհատ ծեծել են նրանց, ասում է` ոտքերով այնպես էին խփում, ասես գնդակի հարվածելիս լինեին:
Մոտ 10 օր եղել են մի բանտում, որտեղ նրանց անընդհատ հարցաքննել են: Ասում է, այնտեղ մահճակալ, աթոռ էլ չկար, միայն դատարկ խուց էր, որտեղ տեսախցիկ էր տեղադրված: Քնել են հատակին: Վալերին չգիտի, թե այդ ինչ տեղ էր, քանի որ ամբողջ ընթացքում փակ են եղել բոլորի աչքերը, ենթադրում է, որ ԱԱԾ-ի բանտն է եղել ու Բաքվից հեռու չի եղել այդ վայրը, քանի որ երբ տեղափոխել են Բաքվի բանտ, կարճ ժամանակ են գնացել: Այդտեղ նա մնացել է մոտ մեկ ամիս:
Բաքվի բանտում Վալերին, Մաքսիմն ու Կարենը եղել են նույն խցում, երկրորդ օրը Կարենին տարել են ու Վալերին նրան այլևս չի տեսել: Մի քանի օր անց էլ տարել են Մաքսիմին: Վալերին դրանից հետո մինչ օրս համագյուղացիներից ոչ մի լուր չունի:
Նրա պատմելով` Բաքվում իրենց շատ չեն տանջել, հիմնականում առաջին բանտում են ծեծել: Վալերիին ասել են, որ հայերին հայհոյի, ինքը հրաժարվել է, ադրբեջանցիներից մեկը անընդհատ հարվածել է գլխին:
Դեկտեմբերի 14-ին եկել ու ասել են, որ նրան բաց են թողնում, դրանից մի օր առաջ արդեն Վալերին խցում մենակ է եղել: Գերության մեջ մահացել է նաև համագյուղացի Էդուարդ Շահգելդյանը, իսկ նրա կնոջը՝ Արեգա Շահգելդյանին, բաց են թողել: Վալերին չի հավատացել, որ իրեն ազատում են, մտածել է, որ ավելի շատ կմնա գերության մեջ:
Վալերին ծնունդով Ստեփանակերտից է, բայց մինչ 1988 թվականն ապրել է Բաքվում, որից հետո նորից վերադարձել է Ստեփանակերտ, 10 տարուց ավել բնակվել է Ասկերանի շրջանի Ավետարանոց գյուղում:
Գերությունից վերադառնալուց հետո Վալերին 2 ամիս բուժում է ստացել Երևանի Էրեբունի ԲԿ-ում: Նա 2 վիրահատություն է տարել, սկզբում գլխուղեղի արյունազեղման համար, իսկ հետո կատարվել է սրտի բաց վիրահատություն: Նա նաև ունի որովայնի ճողվածք (գրիժա), որի համար ևս պետք է վիրահատվեր, բայց բժիշկներն ասել են, որ օրգանիզմը հյուծված է, հնարավոր կլինի վիրահատել միայն վերականգնվելուց հետո:
Վալերի Պողոսյանի աղջկա ընտանիքը բնակվում է Ստեփանակերտում:
Այժմ Վալերին վարձով ապրում է Ասկերանի շրջանի Իվանյան համայնքում։ Տան վարձը վճարում է Արցախի կառավարությունը, ամբողջ տան 1 սենյակն է օգտագործում Վալերին։ Տունը չունի բաղնիք: Կիսակառույց է: Մեր այնտեղ գտնվելու ժամանակ այցելության էին եկել Արցախի աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի հարցերի նախարարության սոցբաժնի աշխատակիցները: Նրանք հետաքրքրվում էին, թե ինչ պայմաններում է ապրում ու ինչի կարիք ունի: Վալերին ասում էր, որ տանը ապրելու մինիմալ պայմաններ չկան, բայց տանտերերը շատ են օգնում իրեն: Նա դեռ չգիտի` ինչ է անելու, որտեղ է ապրելու ապագայում:
